KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI KANUNU VE İŞ MEVZUATLARI KAPSAMINDA İŞÇİNİN KOVID-19 AŞISI OLUP OLMADIĞI BİLGİSİNİN SORULMASI
KVKK KAPSAMINDA ÖZEL NİTELİKLİ VERİ
6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), kişiyi belirli ya da belirlenebilir kılan her türlü verinin işlenmesi, aklanması ve imha edilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir.
KVKK kapsamında iki çeşit veri söz konusu olmaktadır: kişisel veri ve özel nitelikli kişisel veri (hassas veri). Kanun’un 6’ncı maddesinde tahdidi olarak sayılan özel nitelikli kişisel veriler, ilgili kişinin, dini, etnik kökeni, vakıf, dernek ya da siyasi parti üyeliği, sağlık durumu, ceza mahkumiyeti gibi hususları kapsamaktadır.
KVKK kapsamında kişinin özel nitelikli kişisel verisinin, ilgili kişinin açık rızası olmaksızın işlenmesi yasaktır. Bu anlamda işçilerin vakıf ya da dernek üyeliği, etnik kökeni, dini inanışları, sağlık durumu gibi veriler, işçinin hassas verisi olup açık rızası olmaksızın işlenemeyecektir. Bu yönde bir açık rıza olmaksızın işverenler tarafından bu verilerin toplanması Kanun’a aykırıdır.
Belirtmek gerekir ki işçinin açık rızasının varlığı da her durumda verinin toplanması ve işlenmesi için hukuka uygunluk nedeni teşkil etmez. Bir başka deyişle işçinin verilerini işlemek için ondan alınacak bir açık rıza, her durumda bu verinin hukuka uygun işlendiği anlamına gelmemektedir. Zira kişisel verilerin, dolayısıyla da özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesi ve saklanmasında ana ilkelere de uyulması gerekmektedir. Bu doğrultuda işverenler, ölçülülük ilkesine uygun olarak, ilgili veriyi belirli, meşru ve açık amaçlar doğrultusunda işlemelidir.
İŞÇİNİN AŞI OLUP OLMADIĞINA İLİŞKİN VERİNİN NİTELİĞİ VE HUKUKA UYGUN OLARAK İŞLENMESİ
Bütün dünyayı etkisi altına alan korona bulaşısı karşısında üretilen çözümlerden biri de bu hastalığa karşı aşı olmaktır. Aşı olmanın zorunlu tutulmadığı bu günlerde işverenlerin, çalışanlarının aşı olup olmadığını öğrenmek istemesi ya da aşı olmayan kişiye aşı olma talimatı vermesi olası durumlardandır.
Belirtmek gerekir ki işçinin aşı olup olmadığı bilgisi, işçinin sağlık verisi kapsamında olup özel nitelikli kişisel veridir. Hal böyle iken işçinin aşı olup olmadığı bilgisi, KVKK kapsamında koruma altına alınmış olup bu bilgiye erişmek için KVKK’nda belirtilen artların da yerine getirilmesi gerekmektedir.
Aşı bilgisinin alınmasında uyulacak şartlar, öncelikle işveren tarafından işçiye karşı yapılacak olan, söz konusu verinin ne amaçla toplandığı, ne kadar süre saklanacağı, kimlerle paylaşılacağı vb. hususlarda aydınlatma yükümlülüğüdür. Zira, kişinin verisinin toplanmasından evvel, ilgili kişinin bu hususta bilgilendirilmesi gerekmektedir. Aksi halde alınacak açık rıza, hukuka uygun olmayacaktır. Bu husustaki ikinci şart ise ilgili kişinin açık rızasının alınmasıdır. Başka bir deyişle İşçi, bu yönde rıza gösterdiği takdirde bu veri, işverence işlenebilecektir.
Önemle belirtmek gerekir ki bu şartlar sağlandıktan sonra işverence alınan işçinin aşı olup olmadığı, aşı olduysa nerede ve hangi aşıyı olduğu gibi bilgilerin hukuka uygun olarak saklanması ve muhafaza edilmesi de bir o kadar önemlidir. Bu anlamda işçiden elde edilen bu veri, yalnızca ilgili birimde saklanmalı ve üçüncü kişilerle paylaşılmamalıdır. Aynı şekilde bu verilerin ne kadar saklanacağı da söz konusu veriden beklenen faydanın ne kadar süreceği ile ilgilidir. Zira kovid-19 bulaşısının etkileri ortadan kalktığında, işçiden alınan bu veride hukuki yarar kalmadığından imha edilmesi gerekecektir.
İşverenlerin, kişisel verilerin alınmasına ilişkin aydınlatma metinleri, açık rıza metinleri, işleme, saklama ve imha prosedürlerine ilişkin alanında uzman avukatlardan yardım almaları bu hususta önem arz etmektedir. Zira işverenler, gerekli işlemleri yapsa dahi söz konusu işlemlerin usul ve yasaya tam olarak uygun olmadığı gerekçesi ile cezaya mahkum edilebilmektedir.
İŞVERENİN İŞÇİYİ KORUYUP GÖZETME BORCU KAPSAMINDA BİLGİ ALMA HAKKI
İşçinin özel nitelikli kişisel verisi olan kovid-19 aşısını olup olmadığı bilgisini paylaşma yükümlülüğü yoktur. Ne var ki kamusal bir düzeyde hissedilen bulaşıya karşı alınacak önlemler, doğrudan kamu sağlığına katkı sağlayan önlemlerdir. Bu anlamda işverenler tarafından işçiden talep edilecek olan aşı olup olunmadığına ilişkin bilgi, ölçülü olmak kaydıyla kamu sağlığının tesis edilmesine katkı sağlamaktadır.
Öte yandan işveren, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında işçiyi gözetmekle yükümlüdür. İşçiyi gözetme yükümlülüğü, muhtevasında işçinin hayatını, sağlığını, maddi ve manevi kişiliğini korumayı barındırır. Hal böyle iken işveren, işçiyi, söz konusu virüs bulaşısından olabildiğince korumakla yükümlüdür ve bu yükümlülüğün ihlalinden de sorumludur. Bu anlamda işveren, muhtemel riskleri önlemekle yükümlüdür.
6331 Sayılı Kanun’da “önleme” kavramı, “İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü” ifade edecek şekilde tanımlanmıştır. O halde işverenin, işçinin aşı olup olmadığına ilişkin aldığı bilgi, şartları sağlanmışsa önlem olarak nitelendirilecektir.
İşveren, kovid-19 bulaşısına karşı işçiden aşı bilgisini alırken iki şekilde hareket edebilir. Öncelikle işveren, yukarıda açıklanan şartlar çerçevesinde bu veriyi doğrudan kendisi toplayabilir. İkinci durumda ise işveren, bu veriyi doğrudan kendisi toplamaksızın, işyeri hekiminin bu bilgileri edinmesini sağlayabilir. İkinci durumda, işçinin açık rızası alınmadığı için, işyeri hekimi, işverene bu hususta yalnızca kısıtlı bir bilgi verebilecektir.
SONUÇ
Açıklamalar ışığında söyleyebilir ki İşçinin aşı olup olmadığına dair veri, özel nitelikli kişisel veri olup işlenmesi, yalnızca işçinin açık rızasına tabidir. Ne varki işveren, işçilerini koruma ve gözetme yükümlülüğü altında olduğu için söz konusu veriyi talep etme hakkını haizdir.
İşverenin talep ettiği söz konusu hassas veri, KVKK kapsamında titizlikle işlenip saklanmalıdır. Bu hususta işveren tarafından yapılacak olan kusurlu ya da kusursuz herhangi bir ihlal, işverenin sorumluluğunu doğuracaktır.